|
(يَوْماً أَوْ بَعْضَ يَوْمٍ бир кун ё ярим кун) эмас, балки, аксинча, (مِائَةَ عَامٍ юз йил) турдинг.
Аллоҳ унга бу ишни қай тарзда билдирганини билмаймиз. Чунки бу иш ғайб ишларидандир. Аллоҳ Таоло бу оятда унинг қай тарзда кечганини бизга билдирмаяпти.
(لَمْ يَتَسَنَّهْ бузилган эмас) яъни, мана шу узоқ муддатда у ўзгармаганди. (لم يتسنّه ) сўзи хусусида ҳар хил гаплар бор. Унинг ўзаги ҳо ҳарфи билан якунланади, дейдиганлар ҳам, вов ҳарфи билан якунланади, дейдиганлар ҳам бор. Ҳо ҳарфи билан якунланадиган бўлса, бу сўз муфрад (бирлик) бўлиб, ҳо ҳарфи аслий ҳарф бўлади ва феъл жазм ҳолатида бўлгани учун сукун билан ўқилаётган бўлади.
Вов ҳарфи билан якунлайдиган бўлса, бу сўз кўпликда бўлиб, феъл жазм ҳолатида бўлгани учун вов ҳазф қилинган ва ҳо сакта учун келган бўлади. Рожиҳ гап ҳонинг сакта учун зоида қилинганидир. Негаки, бу сўзнинг икки хил мутавотир қироати бор.
Биринчи қироатда (يَتَسَنَّهْ ) васл ҳолатда ҳам, вақф ҳолатда ҳам ҳо билан ўқилган.
Иккинчи қироатда (يَتَسَنَّهْ ) вақф ҳолатда ҳо билан, васл ҳолатда эса ҳосиз ўқилган.
Ҳар икки қироат ҳам мутавотир ва ҳар иккиси ҳам фасиҳ араб тилига тўғри келади.
Ҳони вақф ҳолатида айтиб, васл ҳолатида айтмасдан ўқиш унинг зоида (қўшимча) эканини билдиради.
Ҳони вақф ҳолатида ҳам, васл ҳолатида ҳам айтиб ўқишда у аслий бўлиши ҳам, зоида бўлиши ҳам мумкин. Ҳар икки ҳолатда ҳам айтилаётганлиги эътибори билан аслий бўлади. Арабларнинг гоҳида гапга ортиқча ҳарфларни қўшиб гапиришлари эътибори билан зоида бўлади.
Ҳонинг зоидалигини англатувчи биринчи қироат муҳкамдир.
Ҳонинг зоида ёки аслий бўлиши мумкинлигини англатувчи иккинчи қироат эса муташобиҳдир. Муҳкам муташобиҳ устидан ҳукмрондир, деган қоидага кўра, (لم يتسنّه )даги ҳо зоида бўлиб, жазм ҳолати бўлгани учун иллат ҳарфи ҳафз қилинган бўлади.
(وَانظُرْ إِلَى حِمَارِكَ Энди эшагингни кўргин). Яъни, Бизнинг қандай қилиб, суякларни тўплашимизга, уларга қандай қилиб гўшт кийдиришимизга, (эт битдиришимизга) ва уни қайта тирилтиришимизга қара. Худди шундай бўлганди.
129-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232